BBC navodi da je ISIS-K najekstremnija i najnasilnija od svih džihadističkih militantnih grupa u tom području.
ISIS-K ili preciznije Islamska država u pokrajini Horasan (ISKP) regionalni je ogranak Islamske države koji je aktivan u Avganistanu i Pakistanu i u centralnoj Aziji.
Vlade širom svijeta proglasile su je za terorističku organizaciju.
Osnovan je u januaru 2015. godine na vrhuncu snaga Islamske države u Iraku i Siriji, prije nego što je njegov samoproglašeni kalifat porazila i razbila koalicija predvođena Sjedinjenim Amričkim Državama.
Regrutuje i avganistanske i pakistanske džihadiste, naročito pribjegle pripadnike avganistanskih talibana koji njihovu organizaciju doživljavaju kao nedovoljno ekstremnu.
Poslednjih mjeseci, ISIS-K se pokazao kao najopasniji ogranak grupe Islamska država, sa velikim dometom i reputacijom ekstremne brutalnosti i okrutnosti.
Ova organizacija je preuzela odgovornost za teroristički napad u Moskvi 22. marta 2024. godine u kojem je ubijeno najmanje 140 ljudi.
Šta je cilj ISIS-K?
Mete ISISA-K su pripadnici avganistanske vojske, političari i ministarstva, talibani, vjerske manjine između ostalog šiiti i siki, američke i NATO snage, kao i međunarodne agencije i organizacije koje pružaju pomoć.
ISIS-K se smatra odgovornim za neke od najgorih zvjerstava iz poslednjih godina, sa napadima na škole za djevojčice, bolnice, pa čak i porodilište, gdje su navodno ubijali trudnice i medicinske sestre.
Zajedno sa onim što je ostalo od šireg rukovodstva grupe u Siriji i Iraku, IS-K teži ka pannacionalnom islamskom kalifatu kojim će vladati kroz izuzetno rigorozno tumačenje šerijata, islamskog zakona.
U Avganistanu vodi sporadičnu, ali i dalje smrtonosnu pobunu protiv vladara zemlje, talibana, sa kojima se razilazi na ideološkim osnovama.
Gdje se nalaze?
Sjedište ISIS-K je u istočnoj pokrajini Nangarhar, blizu ruta za krijumčarenje droge i ljudi u Pakistan i iz njega.
Na svom vrhuncu, ova grupa je brojala oko 3.000 boraca, ali je pretrpjela značajne gubitke u borbama i sa Amerikancima, i sa avganistanskim snagama bezbednosti, kao i sa talibanima.
Jesu li povezani sa talibanima?
Periferno da, preko treće strane, mreže Hakani.
Prema istraživačima, postoje snažne veze između ISISA-K i mreže Hakani, koja je opet tijesno povezana za talibanima.
Da li je ISIS-K i ranije vršio napade?
Tokom haotične evakuacije Amerikanaca i saveznika iz Avganistana, na aerodromu u Kabulu 2021. godine, bombaš samoubica se raznio, ubivši pritom 170 Avganistanaca i 13 američkih vojnika.
Godinu dana kasnije, preuzeli su odgovornost za bombaški napad na rusku ambasadu u Kabulu, ubivši najmanje šest ljudi, a druge ranivši.
Zašto su sada napali Rusiju?
Postoji nekoliko razloga.
ISIS-K većinu svijeta smatra svojim neprijateljima.
Rusija je visoko kotirana na njihovoj listi, zajedno sa SAD, Evropom, Izraelom, Jevrejima, hrišćanima, muslimanima šiitima, talibanima i svim vladarima država sa muslimanskom većinom, koje smatraju „otpadnicima”.
Neprijateljstvo Islamske države prema Rusiji seže do čečenskih ratova 1990-ih i ranih 2000-ih, kada su ruske snage opustošile Grozni, glavni grad Čečenije.
Nedavno je Rusija ušla u sirijski građanski rat na strani svog saveznika, predsjednika Bašara el Asada, a rusko vazduhoplovstvo je izvelo niz bombardovanja položaja pobunjenika i civila, ubivši veliki broj grupa Islamska država i boraca povezanih sa Al Kaidom.
U Avganistanu, ISIS-K gleda na Rusiju kao na saveznika talibana, zbog čega su napali rusku ambasadu u Kabulu 2022.
Na Rusiju gledaju kao zakletog neprijatelja i zbog 10 godina sovjetske okupacije Avganistana od 1979-89.
Ne treba zanemariti ni situaciju unutar same Rusije.
ISIS-K smatra Rusiju veoma hrišćanskom zemljom, a u videu objavljenom posle napada u Moskvi govore o ubijanju hrišćana.
U namjeri da spreči terorističke napade, ruska Federalna služba bezbjednosti (FSB) ponekad izlaže tadžikistanske i druge radnike migrante iz centralne Azije određenom stepenu uznemiravanja i sumnji.
Konačno, Rusija, koja je trenutno u ratu sa Ukrajinom, možda je jednostavno bila zgodna meta prilika za ISIS-K, mjesto gdje je oružje bilo dostupno, a ruske bezbjednosne snage su bile opuštene.
Ko su bili napadači u Rusiji?
Prema ruskim državnim medijima, četvorica zarobljenih i optuženih su državljani centralnoazijske Republike Tadžikistan, koja je nekada bila dio Sovjetskog Saveza.
U sudnicu su dovedeni sa modricama i u zavojima, što sugeriše da su nasilno ispitivani.
Problem je u tome što će prema međunarodnim normama njihova priznanja biti bezvrijedna – ljudi će priznati sve samo da prestane mučenje tokom ispitivanja.
Ovaj napad samo dodatno naglašava globalnu prijetnju koju predstavlja ISIS-K i potrebu za saradnjom međunarodne zajednice u borbi protiv terorizma.
