Posjeta srpskog potpredsjednika Vlade Aleksandra Vulina Rusiji, i njegov sastanak s ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom, izazvala je brojne reakcije na međunarodnoj sceni. Dok mnogi gledaju na ovu posjetu kao na još jedan znak prisnosti između Beograda i Moskve, zapadni analitičari izražavaju zabrinutost zbog potencijalnog daljeg udaljavanja Srbije od Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država.
Sankcije i srpsko-ruski odnosi
Vulin, koji se nalazi na američkoj listi sankcionisanih osoba, boravio je u Vladivostoku na ekonomskom forumu, gdje je Putinu prenio poruku da Srbija ostaje vjeran saveznik Rusije, te da nikada neće uvesti sankcije Rusiji niti postati članica NATO-a. Ovakav stav ne čudi, s obzirom na to da su političko-ekonomski odnosi između Srbije i Rusije oduvijek bili čvrsti, a zajednički interesi, posebno u vezi s Kosovom, dodatno učvršćuju ovu povezanost.
Međutim, ovakav pristup izaziva zabrinutost u krugovima međunarodnih stručnjaka. Kako ističe Čarls Kapčan, penzionisani američki diplomata, oštrije kritike zapadnih zemalja prema Srbiji zbog njenih odnosa s Rusijom mogle bi gurnuti Beograd još dublje u naručje Moskve. Kapčan smatra da bi EU i SAD trebali biti oprezni kako ne bi svojim pritiscima postigli kontraefekt.
Američki analitičari sumnjičavi prema Beogradu
Ričard Kremer, stručnjak američkog Instituta za spoljnopolitička istraživanja, ide i korak dalje, dovodeći u pitanje efikasnost američke strategije za Zapadni Balkan. On izražava sumnju da Sjedinjene Države i dalje vjeruju da Srbija može postati zemlja koja se opredjeljuje za zapadne demokratske vrijednosti, unatoč njenoj kontinuiranoj saradnji s Rusijom i Kinom.
Srbija se već godinama nalazi u stagnaciji kada su u pitanju ljudska prava i slobode, što je još jedan od razloga za zabrinutost međunarodne zajednice. Osim toga, uprkos članstvu u EU procesu, Srbija odbija uvesti sankcije Rusiji zbog invazije na Ukrajinu, što otežava njen put prema evropskim integracijama.
Energetska zavisnost i gasni ugovori
Jedna od tema razgovora između Vulina i Putina bila je i budućnost gasnog ugovora između dvije zemlje, koji ističe 2025. godine. Kremer smatra da Rusija strahuje od mogućih srpskih nastojanja da umanji zavisnost od ruskih energenata, posebno u kontekstu novih plinskih interkonektora između Srbije, Bugarske i Grčke, koji bi omogućili diversifikaciju izvora energije.
Međutim, pitanje energetske zavisnosti Srbije od Rusije je osjetljivo, te se Vulinova kancelarija nije oglasila po tom pitanju. No, Kremer upozorava da bi Srbija, ako ostane vezana za ruski gas, mogla postati oruđe ruske politike u regionu, slična ulozi koju mađarski premijer Viktor Orban ima unutar Evropske unije.
Geopolitički položaj Srbije
Srbija se i dalje nalazi u delikatnoj poziciji između Istoka i Zapada. S jedne strane, Beograd nastoji održati dobre odnose s Evropskom unijom i Sjedinjenim Državama, dok s druge strane ne odustaje od bliskih veza s Rusijom i Kinom. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić vješto balansira između ovih sila, čuvajući suverenitet zemlje, ali i igrajući na kartu različitih interesa u međunarodnoj areni.
Iako je Srbija osudila rusku agresiju na Ukrajinu, odbijanje uvođenja sankcija ostaje kamen spoticanja u njenim odnosima sa Zapadom.
U trenutku kada Evropska unija i Sjedinjene Države intenziviraju napore da približe Srbiju Zapadu, posjete poput one Vulina Putinu šalju signal da Beograd i dalje gleda prema Istoku. Da li će Srbija u budućnosti ostati „ljubiti carevu ruku“, ili će se okrenuti ka evropskom putu, zavisi od niza faktora, uključujući i energetske izazove s kojima se suočava.
